Semantische variant van PPA

Dementie is een algemeen begrip voor de achteruitgang van het denkvermogen en verandering van gedrag. Op onderstaande illustratie kunt u zien welke functies de verschillende onderdelen van de hersenen hebben:

De semantische variant van Primair Progressieve Afasie wordt ook wel semantische dementie genoemd.

Klachten en beloop

Mensen met de semantische variant van PPA krijgen problemen met de woordbetekenis. Zij krijgen steeds meer moeite om op de goede woorden te komen. Meestal komen zij dan op meer algemene woorden, zoals bijvoorbeeld ‘vogel’ in plaats van ‘merel’. Ook kan het zijn dat er standaardwoorden of -zinnen worden gebruikt, bijvoorbeeld ‘je weet wel’.  Naast het vinden van woorden krijgen zij ook moeite om de betekenis van (minder vaak gebruikte) woorden op te diepen uit hun woordgeheugen. Zo kan iemand bijvoorbeeld vragen: ‘Broccoli? Wat is broccoli?’ Omdat woorden minder goed begrepen worden en de betekenis ervan niet meer wordt gekend, is het moeilijker om gesprekken goed te volgen en wordt het communiceren lastiger.

Mensen met de semantische variant van PPA houden lange tijd een goed geheugen voor dagelijkse gebeurtenissen en vergeten bijvoorbeeld niet zomaar een afspraak. Geleidelijk zal het gedrag veranderen, bijvoorbeeld  door toenemende dwangmatigheid. Vaak raakt men wat meer op zichzelf gericht. De verschijnselen nemen in de loop van de tijd toe.

Primair Progressieve Afasie

Primair Progressieve Afasie is een aandoening waarbij zenuwcellen in en rondom het taalcentrum in (meestal) de linker slaapkwab afsterven. Er ontstaan geleidelijk aan spraak- en/of taalproblemen, die (langzaam) toenemen over de tijd. Mensen met PPA krijgen moeite om zich in taal uit te drukken (spreken, schrijven) en taal te begrijpen (gesproken taal, lezen). Zij hebben aanvankelijk geen geheugenproblemen en ook het uitvoeren van dagelijkse activiteiten gaat vaak nog lange tijd goed. Bij activiteiten waarbij taal een rol speelt zoals telefoneren, op visite gaan, e-mails schrijven en dergelijke worden wel vaak problemen ervaren. Gaandeweg breidt de ziekte zich uit naar andere hersengebieden en ontstaan er problemen en veranderingen in bijvoorbeeld gedrag en het uitvoeren van handelingen. In de laatste fase van de ziekte is het communiceren moeilijk geworden en zal steeds meer hulp van de gesprekspartner nodig zijn.

Er worden drie varianten van PPA onderscheiden, namelijk de niet-vloeiende variant, de semantische variant en de logopene variant. Soms is er wel sprake van een PPA, maar is deze niet goed in te delen in een van de drie varianten. In dat geval wordt er gesproken over een gemengde of niet-classificeerbare PPA.

Hoe kun je Primair Progressieve Afasie krijgen?

De oorzaak van deze aandoening is niet bekend. De ziekte komt vooral voor bij mensen tussen het 40ste en 70ste jaar. Soms is het erfelijk. In dat geval komt de ziekte bij meer familieleden voor en is verwijzing naar een erfelijkheidsdeskundige (polikliniek Klinische Genetica) zinvol.

Kun je Primair Progressieve Afasie behandelen?

Er bestaan geen medicijnen die Primair Progressieve Afasie kunnen remmen of genezen. Het is belangrijk dat mensen met PPA activiteiten die goed gaan, zolang mogelijk zelfstandig (of met hulp) blijven doen. Veel mensen met PPA en hun naasten hebben baat bij begeleiding door een (gespecialiseerde) logopedist. Hierbij ligt het accent op het leren compenseren voor mindere taalfuncties, onder anderen door het gebruiken van afbeeldingen en woorden om de woordvinding te vergemakkelijken. Ook krijgen betrokkenen  uitleg en oefening hoe zij de persoon met PPA kunnen ondersteunen in de communicatie. Daarnaast kan de logopedist onderzoek doen en adviezen geven wanneer er sprake is van slikproblemen.

Enkele adviezen en het legitimatiekaartje kunt u hieronder downloaden:
> Bekijk hier de tipsheet PPA 
> Het legitimatiekaartje PPA

Supportgroepen

Tot slot kunnen supportgroepen voor mensen met PPA ondersteuning bieden, onder andere door het uitwisselen van ervaringen. Het Alzheimercentrum Amsterdam organiseert jaarlijks een PPA-supportgroep.