Promotie Elliz Scheijbeler

Maandag 22 september om 13.45 uur verdedigt Elliz Scheijbeler haar proefschrift getiteld From diagnosis to intervention: EEG and MEG biomarkers in Alzheimer’s disease aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.

Niet-invasieve neurofysiologie is een veelbelovend maar relatief onderbelicht vakgebied in onderzoek naar de ziekte van Alzheimer. Het hoofddoel van dit proefschrift is daarom het verbreden van de kennis over elektro-encefalografie (EEG) en magneto-encefalografie (MEG) biomarkers van de ziekte van Alzheimer en de toepassingen van deze biomarkers binnen de geheugenkliniek.

In dit proefschrift wordt onderzocht of MEG-biomarkers kunnen dienen als diagnostisch hulpmiddel in de geheugenkliniek; de relatie bestudeerd tussen MEG-biomarkers, amyloïd-bèta pathologie en de excitatie-inhibitie (E–I) balans in de hersenen; en geëvalueerd welke EEG-biomarkers het meest gevoelig zijn voor veranderingen over de tijd bij patiënten in verschillende stadia van de ziekte van Alzheimer. Daarnaast omvat het proefschrift studies die gericht zijn op het verbeteren van analysemethoden voor EEG- en MEG-metingen.

De resultaten laten zien dat MEG-biomarkers veelbelovend zijn als diagnostisch hulpmiddel in de geheugenkliniek, met name voor patiënten met Lewy body dementie of alzheimerdementie. Daarnaast tonen we aan dat een nieuwe MEG-biomarker, die gevoelig is voor veranderingen in signaalvariabiliteit en functionele connectiviteit, betrouwbaar is en sensitiever dan bestaande methoden voor het detecteren van afwijkingen in de hersenfunctie bij alzheimerpatiënten. De nieuwe MEG-biomarker kan mogelijk dienen als een proxy voor de E–I balans en is daarnaast geassocieerd met vroege amyloïd-bèta stapeling in de hersenen van cognitief gezonde volwassenen. De resultaten laten bovendien zien dat diverse EEG-biomarkers, in het bijzonder relatieve theta-power in temporale gebieden, significant veranderen over de tijd bij patiënten met de ziekte van Alzheimer.

De bevindingen van dit proefschrift dragen bij aan een beter begrip van veranderingen in de hersenfunctie bij de ziekte van Alzheimer. We hebben laten zien dat M/EEG biomarkers een rol kunnen spelen bij vroegtijdige detectie van de ziekte, en dat zij geschikt zijn om het effect van nieuwe behandelingen op de hersenfunctie over de tijd te evalueren.

Vijf vragen aan Elliz

Wie ben je?

Mijn naam is Elliz Scheijbeler. Ik ben 28 jaar oud en ben onderzoeker bij Alzheimercentrum Amsterdam en de afdeling klinische neurofysiologie van Amsterdam UMC, locatie VUmc.

Waarom ben je onderzoek gaan doen?

Ik ben van nature erg nieuwsgierig en heb altijd de behoefte gehad om beter te begrijpen hoe dingen precies werken. Klinisch onderzoek spreekt me aan omdat ik hierdoor deze nieuwsgierigheid kan combineren met iets betekenisvols, namelijk het verbeteren van zorg en behandelingen voor patiënten.

Wat heb je onderzocht?

Ik heb onderzoek gedaan naar veranderingen in de hersenfunctie bij patiënten in verschillende stadia van de ziekte van Alzheimer, met behulp van elektro-encefalografie (EEG) en magneto-encefalografie (MEG).

Wat heb je gevonden?

In mijn proefschrift heb ik aangetoond dat MEG-metingen neurologen kunnen ondersteunen bij het stellen van de diagnose van patiënten op de geheugenpoli. Ook liet ik zien dat MEG veranderingen in hersenactiviteit kan detecteren die vroeg in het ziekteproces optreden en dat deze samenhangen met de ophoping van het amyloïd-eiwit in de hersenen. Ten slotte toonde ik aan dat de hersenfunctie bij patiënten met de ziekte van Alzheimer significant verandert over de tijd, en dat deze veranderingen al binnen een relatief korte periode (zo kort als 3 maanden) detecteerbaar zijn met behulp van EEG.

Wat levert dit op voor de patiënt?

Het tijdig kunnen stellen van de juiste diagnose is van groot belang voor de patiënt om snel met de behandeling en begeleiding te kunnen starten. De resultaten van mijn proefschrift laten zien dat een MEG-meting hieraan kan bijdragen. Het feit dat veranderingen in de hersenfunctie over de tijd met behulp van EEG binnen een korte periode kunnen worden gedetecteerd, suggereert dat dergelijke metingen geschikt zijn voor gebruik in geneesmiddelonderzoek, bijvoorbeeld om het effect van een behandeling op de hersenfunctie te beoordelen. Het snel en effectief kunnen testen van nieuwe behandelingen komt de patiënt uiteindelijk ten goede.