Een wereldwijde bron voor onderzoek naar hersenziektes

Neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer, Parkinson en ALS grijpen diep in op het leven van patiënten en hun omgeving. Toch weten we nog maar beperkt hoe veranderingen in de hersenstofwisseling, en specifiek in vetmoleculen (lipiden), bijdragen aan het ontstaan en verloop van deze ziekten.

Onder leiding van Rik van der Kant, onderzoeker bij Alzheimercentrum Amsterdam en de Vrije Universiteit, is nu de Neurolipid Atlas ontwikkeld: een vrij toegankelijke databank waarmee wetenschappers wereldwijd gegevens over vetmoleculen in de hersenen kunnen vergelijken.

Rik van der Kant

Zo kunnen onderzoekers voortbouwen op elkaars inzichten in plaats van elk apart het wiel uit te vinden. De data beslaan zowel hersenweefsel van mensen als gekweekte zenuwcellen, microglia en astrocyten. Dit maakt vergelijking mogelijk over verschillende niveaus van onderzoek heen.

Een voorbeeld: bij mensen met het Alzheimer-risicogen ApoE4 hopen bepaalde vetten, zoals cholesterol-esters, zich op in hulpcellen van de hersenen (astrocyten). Diezelfde stapeling wordt ook waargenomen in hersenweefsel van Alzheimerpatiënten. Zulke verbindingen helpen ons te begrijpen welke processen de ziekte aanjagen – én waar mogelijk aangrijpingspunten liggen voor behandeling of preventie.

Het artikel ‘The Neurolipid Atlas: a lipidomics resource for neurodegenerative diseases’ is publiceerd in Nature Metabolism.